Foto: Nadya Spetnitskaya
Dit onderzoeksproject onderzocht participatie vanuit een gedragsperspectief en ontwikkelde een gedragssysteemkaart als hulpmiddel voor participatieprofessionals. De gedragssysteemkaart visualiseert alle betrokken personen, gedragingen en invloeden en dient als basis voor concrete strategieën om gewenst gedrag te bevorderen en ongewenst gedrag te beperken. Deze aanpak werd getest in Rotterdam met het BROODerhood-project, een gemeenschap rondom duurzaam broodbakken. Het project omvatte literatuuronderzoek, stakeholderanalyse en workshops om samen met professionals een systeemkaart te creëren. De resultaten boden inzicht in de gedragsmatige dynamiek binnen BROODerhood en met de ervaringen werd een handleiding geschreven voor participatieprofessionals in Nederland
In dit project is het opstellen van een gedragsysteemkaart uitgeprobeerd als tool voor participatieprofessionals. Vind hier de handleiding en voorbeeldmaterialen.
Handleiding en Rapport (binnenkort beschikbaar)
Webinar (binnenkort beschikbaar)
Het succes van participatietrajecten wordt al lange tijd en vanuit verschillende perspectieven bestudeerd. Zo is onderzoek gedaan naar participatie als procesontwerp, naar participatie en conflict, naar participatie als onderdeel van het democratisch systeem, en naar participatie als sociale beweging. Een perspectief waar nog relatief weinig over bekend is, is participatie vanuit een gedragsperspectief. Dit is echter een relevant perspectief. Van participatieprofessionals wordt namelijk verwacht dat zij bepaalde handelingen, oftewel gedragingen, verrichten om het participatieproces te stimuleren. Net zo goed als dat de deelname en de handelingen van participanten aan een participatieproces van groot belang zijn. Vanuit gedragswetenschappelijk onderzoek is bekend dat informatie krijgen en goede intenties vaak niet genoeg zijn om gedrag te veranderen. Om de professionals te helpen bij het veranderen van hun eigen gedrag en dat van de participanten, is het van belang om naast bewuste processen ook rekening te houden met onbewuste processen; er zijn veel wetenschappelijk onderbouwde technieken om beide soorten processen te beïnvloeden zodat het gedrag verandert. Vandaar het belang van een gedragsperspectief op participatie.
Er zijn in een participatieproces tal van factoren die invloed hebben op het gedrag van de individuen (participanten en professionals). De participatieprofessionals zouden baat hebben bij het verkrijgen van een overzicht van al deze factoren, zodat zij kunnen bepalen waar de knelpunten zitten en waarop gehandeld kan worden. Wij stellen voor om hiervoor de gedrags-systeemkaart te gebruiken. Dit is een visueel overzicht (zie figuur 1) van alle betrokken personen en instanties, gedragingen en invloeden dat aanknopingspunt geeft voor concrete strategieën om gewenst gedrag te stimuleren en ongewenst gedrag te remmen. Deze methode wordt internationaal steeds vaker ingezet door beleidsmakers om complexe problemen op te lossen (bijvoorbeeld circulaire consumptie stimuleren in Australië) en is een veelbelovende tool voor participatieprofessionals. In dit project is de methode uitgeprobeerd met BROODerhood in Rotterdam en op basis daarvan zijn de ervaringen gedeeld en is een handleiding opgesteld.